طولانی‌ترین و مهم‌ترین رودخانه‌های جهان

طولانی‌ترین و مهم‌ترین رودخانه‌های جهان نیل و آمازون به‌عنوان شریان‌های حیاتی طبیعت و پایه‌های تمدن‌های کهن و اقتصادهای امروز هستند؛ جدیدترین داده‌های دایره‌المعارف بریتانیکا اختلاف‌نظرهایی در تعیین طول واقعی آمازون نشان می‌دهد که جایگاه نیل را به‌عنوان طولانی‌ترین رودخانه جهان به چالش می‌کشد.

مهم‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه‌های جهان بر اساس داده‌های منتشرشده توسط دایره‌المعارف بریتانیکا، با دقت در جزئیاتی همچون نام، کشورهای مسیر و طول بررسی شده‌اند. این رودخانه‌ها نه‌تنها به‌عنوان عناصر طبیعی وسیع شناخته می‌شوند، بلکه نقش‌های بنیادی در شکل‌گیری تمدن‌های اولیه، اقتصادهای مدرن و فرهنگ‌های جهانی ایفا کرده‌اند.

به گزارش ایمنا، این رودخانه‌ها نه‌تنها میراث طبیعی هستند، بلکه پایه‌ای برای توسعه کشاورزی، صنایع انرژی و تحولات اجتماعی جوامع مرتبط به شمار می‌روند. اختلافات در تعیین منشأ، طول و مسیر این رودخانه‌ها نشان‌دهنده‌ی پویایی و پیچیدگی جغرافیای آب‌های سطحی جهان است. رده‌بندی ۱۵ رودخانه طولانی جهان به شرح زیر است:

در رتبه نخست رود نیل قرار دارد که مسیر آن به کشورهای اوگاندا، سودان جنوبی، سودان و مصر کشیده شده و دارای طول ۶۶۵۰ کیلومتر است. پس از آن آمازون با مسیر پرو، کلمبیا و برزیل و طولی بین ۶۴۰۰ تا ۶۹۹۲ کیلومتر جای گرفته است. یانگ‌تسه در چین با ۶۳۰۰ کیلومتر، می‌سی‌سی‌پی–میزوری–رد راک در ایالات متحده آمریکا با ۵۹۷۱ کیلومتر، و ینی‌سی–بایکال–سلنگا در مغولستان و روسیه با ۵۵۴۰ کیلومتر به ترتیب رتبه‌های سوم تا پنجم را به خود اختصاص داده‌اند.

سپس هوانگ‌هه (زرد) در چین، آب–ایرتیش در چین، قزاقستان و روسیه، پارانا در برزیل، پاراگوئه و آرژانتین، کنگو در جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری کنگو و آنگولا، آمور–آرگون در مغولستان، چین و روسیه، لنا در روسیه، مکونگ در کشورهای چین، میانمار، لائوس، تایلند، کامبوج و ویتنام، مک‌کنزی–اسلیو–پیس در کانادا، نیجر در گینه، مالی، نیجر، بنین و نیجریه و در نهایت رود ولگا در روسیه در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

بر اساس جدیدترین داده‌ها، اختلاف‌نظرهایی میان کارشناسان درباره طول واقعی رود آمازون وجود دارد؛ بعضی اندازه‌گیری‌های جدید این رود را با ۶۹۹۲ کیلومتر کمی بلندتر از نیل گزارش می‌دهند و رکورد طولانی‌ترین رودخانه جهان را به آمازون اختصاص می‌دهند. رود نیل نیز با ۶۶۵۰ کیلومتر طول، از ارتفاعات اوگاندا تا دلتای مدیترانه‌ی مصر امتداد دارد و مدت‌هاست عنوان طولانی‌ترین رودخانه جهان را در اختیار داشته است.

اختلاف در اندازه‌گیری طول نهایی رود آمازون ناشی از پوشش جنگل‌های بارانی و تغییرات فصلی کانال‌های آب آن است. به همین دلیل بعضی مراجع همچون دایره‌المعارف بریتانیکا طول این رود را حدود ۶۴۰۰ کیلومتر، اما مطالعات جدید در برزیل و پرو رقم ۶۹۹۲ کیلومتر را ثبت کرده‌اند. رودهای نیل و آمازون نه‌تنها از نظر جغرافیایی برجسته‌اند، بلکه در تنوع زیستی و نقش فرهنگی نیز نسبت به سایر رقبا تمایز خاصی دارند.

از میان این رودخانه‌ها پنج رود یانگ‌تسه و هوانگ‌هه در چین، می‌سی‌سی‌پی در آمریکا و لنا و ولگا در روسیه تنها درون مرزهای یک کشور جریان دارند. وجود این رودخانه‌های داخلی می‌تواند مدیریت و اداره منابع آب را تسهیل کند، اما خطرات زیست‌محیطی را نیز تنها معطوف به همان کشور می‌کند.

آسیا با داشتن هفت رودخانه در این فهرست، بیشترین سهم را بین قاره‌ها دارد که نشانگر وسعت جغرافیایی و دامنه‌های کوهستانی گسترده منطقه است. دو رودخانه بزرگ آمریکای جنوبی، یعنی آمازون و پارانا، اهمیت حیاتی برای تجارت منطقه‌ای دارند. در آفریقا رودهای نیل و نیجر نمایانگر تضادهای شمال و جنوب قاره هستند و در اروپا نیز رود ولگا با نقش تاریخی‌اش به‌عنوان «بزرگراه ملی روسیه» شناخته می‌شود. قاره‌های استرالیا و جنوبگان به دلیل نداشتن رودهای بلند در این فهرست هیچ نماینده‌ای ندارند.