ناصر تقوایی، کارگردان شهیر ایران درگذشت

مرضیه وفامهر، همسر گارگردان شهیر ناصر تقوایی، از درگذشت او در ۸۴ سالگی خبر داد.

به گزارش عصر ایران؛ ناصر تقوایی (زادهٔ ۲۲ تیرِ ۱۳۲۰- درگذشت ۲۲ مهر ۱۴۰۴) کارگردان مشهور و خالق برخی از بهترین آثار تاریخ سینما و تلویزیون از  تا «دایی جان ناپلئون» تا «ناخدا خورشید» در ۸۴ سالگی به دیار باقی شتافت.

تقوایی پس از انقلاب ۱۳۵۷ کم‌کار تر شد؛ او می گفت: «تا وقتی که سانسور این‌گونه عمل می‌کند، کار نمی‌کنم، فیلمی نمی‌سازم و کتابی چاپ نمی‌کنم».*

مرضیه وفامهر همسر ناصر تقوایی با اعلام این خبر نوشت: «ناصر تقوایی؛ هنرمندى که دشوارى آزاده زیستن را برگزید به رهایى رسید.

پروازش را به خاطر بسپاریم.

او عاشق گیاهان بود، به یادش درخت بکاریم.

او عاشق نور بود، شمع خویش را بیافروزیم.

او عاشق جامه‌ى سپید بود، به یادش سپید بپوشیم.

او عاشق ادبیات بود، به یادش بخوانیم.

او عاشق سینما بود، به یادش تماشا کنیم.

یاد او را با نواختن و شنیدن موسیقى، و تماشاى هنرها گرامى بداریم نه غیر از این.

راهرش پر رهرو»

زندگی نامه ناصر تقوایی

تقوایی متولد ۲۲ تیر ۱۳۲۰ در آبادان بود و از نسل فیلم‌سازانی به‌شمار می‌رفت که بنیان‌گذار جریان موسوم به «موج نوی سینمای ایران» شدند. بسیاری از منتقدان او را فیلم‌سازی مؤلف و اندیشمند می‌دانند که میان ادبیات، فلسفه و سینما پلی هنرمندانه زد.

شهرت عمومی ناصر تقوایی بیش از هر چیز با ساخت سریال ماندگار دایی‌جان ناپلئون (۱۳۵۵) گره خورده است؛ مجموعه‌ای که از دل ادبیات ایران بیرون آمد و به یکی از تأثیرگذارترین آثار تاریخ تلویزیون کشور بدل شد. او در سینما نیز با آثاری چون آرامش در حضور دیگران، صادق کرده، نفرین، ناخدا خورشید، ای ایران و کاغذ بی‌خط جایگاهی متمایز یافت. فیلم ناخدا خورشید، اقتباسی از رمان «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی، در سال ۱۹۸۸ جایزه پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو را برای او به ارمغان آورد.

ناصر تقوایی فعالیت خود را با مستندسازی آغاز کرد. آثاری چون مشهد قالی، اربعین و باد جن از نمونه‌های درخشان مستندهای او هستند. بعدها نیز در کنار فیلم‌سازی، به نویسندگی پرداخت و مجموعه داستان تابستان همان سال را منتشر کرد که از آثار شاخص ادبیات معاصر به شمار می‌رود.

تقوایی در طول زندگی هنری خود بارها با سانسور و موانع تولید روبه‌رو شد و همین امر موجب شد بسیاری از پروژه‌هایش، از جمله کوچک جنگلی، رومی و زنگی و چای تلخ، ناتمام بمانند. او در واکنش به این شرایط گفته بود: «تا وقتی سانسور این‌گونه عمل می‌کند، کار نمی‌کنم؛ نه فیلمی می‌سازم و نه کتابی چاپ می‌کنم.»

منتقدان از او به‌عنوان یکی از معدود سینماگرانی یاد می‌کنند که به‌خوبی ادبیات را می‌شناخت و با تکیه بر جهان‌بینی انسانی و نگاه اجتماعی خود، آثارش را از مرز زمان و مکان فراتر برد.

تقوایی در کارنامه خود ده‌ها جایزه و افتخار دارد، از جمله جایزه شیر نقره‌ای جشنواره ونیز برای آرامش در حضور دیگران و تندیس طلایی جشنواره سانفرانسیسکو برای فیلم کوتاه رهایی. او در سال ۱۳۹۲ نیز نشان فیروزه جشنواره «سینما حقیقت» را به پاس یک عمر فعالیت هنری دریافت کرد.

با درگذشت ناصر تقوایی، سینمای ایران یکی از چهره‌های مؤلف و متفکر خود را از دست داد؛ فیلم‌سازی که در تمام سال‌های فعالیتش، چه در حضور و چه در سکوت، تصویری ماندگار از تعهد، استقلال فکری و عشق به هنر در ذهن مخاطبانش به‌جا گذاشت ؛ روحش شاد!

------------------------

*منبع: فرید، کیانوش. «۸۳ سالگی ناصر تقوایی و کتابی که قرار بود سریال «کوچک جنگلی» باشد».  ۲۱ تیر ۱۴۰۳.

بیشتر بخوانید:

خاکسپاری «ناصر تقوایی» در امامزاده طاهر

 ناصر تقوایی؛ سروِ هنر روح خود را نفروخت

ناصر تقوایی؛ حسرت یک خنده

چرا «ناخدا خورشید» ناصر تقوایی هنوز ماندگار است؟

ناصر تقوایی ؛ یک استثنا در سینمای سانسوری ایران

تماشاخانه

سوزاندن گازهای سمی و مردمی که نمی‌توانند درست نفس بکشند / چه کسی می‌تواند اسید سولفوریک را تنفس کند؟ انتظار زیادی که از مردم غیزانیه دارند! (فیلم)

هوشنگ مرادی کرمانی: من ظرف شش هفت سال تمام سرپرست‌هام رو از دست دادم (فیلم)

فیلم های دیگر